سنسور نوری یا فتوسل راهبند، قلب سیستم تشخیص مانع در تجهیزات کنترل دسترسی است. این قطعه حیاتی وظیفه دارد تا با ایجاد یک پرتو نامرئی مادون قرمز (Infrared) بین دوپایه، هرگونه جسمی که قصد عبور از مسیر بسته را دارد، شناسایی کرده و به برد کنترل فرمان توقف یا بازگشت بدهد. عدم وجود یا خرابی این سنسور، میتواند منجر به آسیب جدی به وسایل نقلیه، اشخاص، و خود راهبند شود.
اصول عملکرد سنسورهای نوری راهبند
عملکرد سنسور نوری بر پایه ارسال و دریافت یک پرتو لیزری یا مادون قرمز استوار است. این سنسورها به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم میشوند که در نحوه عملکرد و کاربرد تفاوت دارند.
سنسورهای رفلکتیو (بازتابی) در مقابل سنسورهای ترو-بیم (Through-Beam)
سنسورهای ترو-بیم (Through-Beam) شامل دو بخش مجزا هستند: یک فرستنده (Transmitter) و یک گیرنده (Receiver). پرتو از فرستنده به گیرنده ارسال میشود و با قطع شدن این پرتو توسط مانع، آلارم فعال میشود. این نوع سنسورها معمولاً دقیقتر و قابل اعتمادتر هستند.
در مقابل، سنسورهای رفلکتیو (بازتابی) تنها یک واحد دارند که پرتو را ارسال کرده و منتظر بازتاب آن از یک سطح بازتابنده (رفلکتور) مخصوص میماند. اگرچه نصب این مدل سادهتر است، اما ممکن است عملکرد آنها تحت تأثیر کثیفی رفلکتور قرار گیرد.
تأثیر شرایط محیطی بر دقت سنسور
گرد و غبار، باران شدید، برف، و تابش مستقیم نور خورشید میتوانند به طور موقت یا دائم بر عملکرد سنسورهای نوری تأثیر بگذارند. سنسورهای کیفیت بالا دارای محافظتهای لازم در برابر این عوامل هستند. تنظیم زاویه دقیق بین فرستنده و گیرنده، عاملی کلیدی در پایداری عملکرد سنسور است.
سنسورهای ضد نور خورشید و فیلترها
مدلهای پیشرفتهتر مجهز به تکنولوژی فیلتر کردن نور محیطی هستند تا از تداخل نور خورشید با پرتو اصلی مادون قرمز جلوگیری کنند و دقت خود را در روزهای آفتابی حفظ نمایند.
خرید سنسور نوری
قیمت سنسور نوری راهبند به شدت تحت تأثیر برند، نوع تکنولوژی و درجه حفاظت (IP Rating) آن قرار دارد. تمرکز صرف بر “قیمت خرید پایین” ممکن است منجر به نصب سیستمی شود که به سرعت نیاز به تعمیر و تعویض پیدا میکند.

مقایسه قیمت بر اساس تکنولوژی ساخت
سنسورهای ترو-بیم معمولاً کمی گرانتر از مدلهای رفلکتیو هستند، زیرا نیاز به دو واحد مجزا و سیمکشی بین آنها دارند. با این حال، به دلیل قابلیت اطمینان بالاتر، ارزش سرمایهگذاری بیشتری دارند.
تأثیر برند و گارانتی
برندهای معتبر جهانی که سنسورهایی با درجه IP بالا (مانند IP67) و مواد اولیه مرغوب تولید میکنند، قیمت بالاتری دارند اما معمولاً با گارانتیهای طولانیتری عرضه میشوند.
ملاحظات نصب و سازگاری با برد کنترل
هنگام خرید، باید ولتاژ کاری سنسور (معمولاً 12 یا 24 ولت DC) و نحوه اتصال آن (معمولاً NC یا NO) با برد کنترل راهبند شما سازگار باشد. سنسورهای یونیورسال (Universal) انعطافپذیری بیشتری در سازگاری دارند.
سنسورهای دارای پوشش ضد آب و ضد ضربه
استفاده از محفظههای فلزی مقاوم یا پلاستیکهای مهندسی شده در سنسورها، قیمت را بالا میبرد اما مقاومت حیاتی در برابر ضربات احتمالی در محیطهای پرتردد را فراهم میآورد.
نتیجهگیری
سنسور نوری راهبند یکی از ارزانترین قطعات در کل سیستم راهبند است، اما شاید مهمترین نقش را در حفظ ایمنی ایفا کند. در زمینه خرید، جستجو برای “بهترین قیمت” باید با در نظر گرفتن درجه حفاظت، نوع تکنولوژی (ترو-بیم به دلیل اطمینان بالاتر توصیه میشود)، و طول عمر مفید محصول صورت پذیرد تا از بروز حوادث ناخواسته جلوگیری شود.